Polikistik Over
Gebe olan sağlık çalışanları covid-19 aşısı yaptıracak mı?
Covid-19 aşıları gebeler üzerinde denenmemiştir(1,2,3,4). Türkiye’de kullanılacak olan Sinovac ve BioNTech/Pfizer firmalarının ürettiği aşıların çalışmalarına da gebeler dahil edilmemiştir(1,2). Maalesef elimizde bu aşıların gebelik üzerindeki koruyuculuğu ve yan etkileri ile ilgili hiçbir bilgi yoktur. Hatta aşıyı üreten firmalar tarafından aşı olan kadınların aşı sonrasında bir süre gebe kalmamaları önerilmektedir(1). Gebeler Dünya sağlık örgütü (WHO) tarafından sağlık çalışanları, 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar gibi yüksek riskli grup olarak kabul edilmelerine rağmen aşı çalışmalarının dışında tutulan ve aşı yaptırmaları önerilmeyen bir kesimi oluşturmaktadır(5,6,7). Sağlık çalışanı olduğu için SARS-CoV-2 virüsüne yakalanma ihtimali fazla (yüksek riskli) olan doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanı gebeler de aşı yaptıramayacakları için toplumun en savunmasız kesimini oluşturmaktadır.
Covid-19’hastalığının bebeğin (fetüs) organlarının geliştiği ilk 14 hafta içinde geçirildiğinde gebelerde yaptığı etkiler tam olarak henüz bilinmemektedir(8). Fakat, şimdiye kadar geçen zaman içinde yenidoğan bebeklerde covid-19 hastalığına bağlı herhangi bir doğuştan (congenital) anomali bildirilmemiştir(8,9). Gebe kadınlar bağışıklığın (immunity) zayıflaması, solunum yollarının kapasitesinin azalması, kalp ve damarlarda olan değişiklikler nedeniyle covid-19 hastalığına gebeliğin ileri haftalarında daha kolay yakalanmakta ve daha şiddetli geçirmekte, daha fazla yoğun bakım ve solunum desteği almakta ve hatta bu kadınlarda ölüm ihtimali de artmaktadır(10,11,12). Gebeliğin ileri haftalarında geçirilen covid-19 hastalığı annenin solunum yetmezliğinin bebeği etkilemesi (fetal distress) sonucunda acil sezaryen ile doğumların erken olmasına (preterm) ve erken doğuma bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar nedeniyle bebeklerin daha çok yoğun bakımda kalmalarına ve ölümüne neden olabilmektedir(11,12,13).
Bazı vakalar bildirilmekle birlikte geçen bu kadar zaman içinde Covid-19 hastalığı yapan SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) virüsünün anne karnındayken (intrauterine) bebeğe geçtiği (vertical transmission) tam olarak gösterilmemiştir(14,15). Fakat vajinal doğum sırasında annenin makatından feçes yoluyla veya solunum yolu ya da vajinal salgılarından yenidoğan bebeğe bulaşabilmektedir(14,15,16,17,18). Bu nedenle covid-19 geçiren gebelerde sezaryen doğum şekli biraz daha güvenilir durmaktadır(17,18). Anne sütünde de bir kaç bildirilen vaka dışında virüs saptanmamıştır(20). Anne sütünde bildirilen virüs vakalarının da doğum sonrasında annenin solunum yollarından hava yoluyla süte bulaşmış olma ihtimali yüksektir(19,20). Bu nedenle solunum zorluğu olmayan durumu stabil olan covid-19 olan annelerin mesafe, maske ve hijyen kurallarına uymak şartıyla bebeğini emzirmesinde bir sakınca yoktur(19).
Covid-19 hastalığı annenin olduğu kadar bebek açısından da hayati tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle hem annenin hem de bebeğin korunabilmesi için gebelerin de aşı çalışmalarına alınması gerekmektedir.
Kaynaklar
1-Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Phase III Clinical Trial to Evaluate the Efficacy and Safety of treating Healthcare Professionals with the Adsorbed COVID-19 (Inactivated) Vaccine Manufactured by Sinovac – PROFISCOV: A structured summary of a study protocol for a randomised controlled trial. Palacios R, Patiño EG, de Oliveira Piorelli R, Conde MTRP, Batista AP, Zeng G, Xin Q, Kallas EG, Flores J, Ockenhouse CF, Gast C.Trials. 2020 Oct 15;21(1):853.
2-Safety and Immunogenicity of Two RNA-Based Covid-19 Vaccine Candidates. Walsh EE, Frenck RW Jr, Falsey AR, Kitchin N, Absalon J, Gurtman A, Lockhart S, Neuzil K, Mulligan MJ, Bailey R, Swanson KA, Li P, Koury K, Kalina W, Cooper D, Fontes-Garfias C, Shi PY, Türeci Ö, Tompkins KR, Lyke KE, Raabe V, Dormitzer PR, Jansen KU, Şahin U, Gruber WC. N Engl J Med. 2020 Oct 14:NEJMoa2027906.
3-Folegatti PM, Ewer KJ, Aley PK, et al. Safety and immunogenicity of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine against SARS-CoV-2: a preliminary report of a phase 1/2, single-blind, randomised controlled trial. Lancet 2020; 396: 467–78.
4-Zhu F-C, Guan X-H, Li Y-H, et al. Immunogenicity and safety of a recombinant adenovirus type-5-vectored COVID-19 vaccine in healthy adults aged 18 years or older: a randomised, double-blind, placebocontrolled, phase 2 trial. Lancet 2020; 396: 479–88.
5-WHO. A global framework to ensure equitable and fair allocation of COVID-19 products. WHO Member States briefing. June 18, 2020.
6-COVID-19 vaccines and neglected pregnancy. Dashraath P, Nielsen-Saines K, Madhi SA, Baud D. Lancet. 2020 Sep 5;396(10252):e22.
7-Consider pregnancy in COVID-19 therapeutic drug and vaccine trials. Whitehead CL, Walker SP. Lancet. 2020 May 23;395(10237):e92.
8-COVID-19 unlikely to cause birth defects, but doctors await fall births. Wadman M. Science. 2020 Aug 7;369(6504):607.
9-Is termination of early pregnancy indicated in women with COVID-19? Wu YT, Li C, Zhang CJ, Huang HF; FRCOG. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2020 Aug;251:271-272.
10-SARS-CoV-2 Infection and COVID-19 During Pregnancy: A Multidisciplinary Review. Narang K, Enninga EAL, Gunaratne MDSK, Ibirogba ER, Trad ATA, Elrefaei A, Theiler RN, Ruano R, Szymanski LM, Chakraborty R, Garovic VD.Mayo Clin Proc. 2020 Aug;95(8):1750-1765.
11-Update: Characteristics of Symptomatic Women of Reproductive Age with Laboratory-Confirmed SARS-CoV-2 Infection by Pregnancy Status – United States, January 22-October 3, 2020.Zambrano LD, Ellington S, Strid P, Galang RR, Oduyebo T, Tong VT, Woodworth KR, Nahabedian JF 3rd, Azziz-Baumgartner E, Gilboa SM, Meaney-Delman D; CDC COVID-19 Response Pregnancy and Infant Linked Outcomes Team.MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020 Nov 6;69(44):1641-1647.
12-Clinical manifestations, risk factors, and maternal and perinatal outcomes of coronavirus disease 2019 in pregnancy: living systematic review and meta-analysis. Allotey J, Stallings E, Bonet M, Yap M, Chatterjee S, Kew T, Debenham L, Llavall AC, Dixit A, Zhou D, Balaji R, Lee SI, Qiu X, Yuan M, Coomar D, van Wely M, van Leeuwen E, Kostova E, Kunst H, Khalil A, Tiberi S, Brizuela V, Broutet N, Kara E, Kim CR, Thorson A, Oladapo OT, Mofenson L, Zamora J, Thangaratinam S; for PregCOV-19 Living Systematic Review Consortium. BMJ. 2020 Sep 1;370:m3320.
13-Birth and Infant Outcomes Following Laboratory-Confirmed SARS-CoV-2 Infection in Pregnancy – SET-NET, 16 Jurisdictions, March 29-October 14, 2020.Woodworth KR, Olsen EO, Neelam V, Lewis EL, Galang RR, Oduyebo T, Aveni K, Yazdy MM, Harvey E, Longcore ND, Barton J, Fussman C, Siebman S, Lush M, Patrick PH, Halai UA, Valencia-Prado M, Orkis L, Sowunmi S, Schlosser L, Khuwaja S, Read JS, Hall AJ, Meaney-Delman D, Ellington SR, Gilboa SM, Tong VT; CDC COVID-19 Response Pregnancy and Infant Linked Outcomes Team; COVID-19 Pregnancy and Infant Linked Outcomes Team (PILOT).MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020 Nov 6;69(44):1635-1640.
14-Vertical Transmission of SARS-CoV-2: What is the Optimal Definition?Blumberg DA, Underwood MA, Hedriana HL, Lakshminrusimha S.Am J Perinatol. 2020 Jun;37(8):769-772.
15-Possible Vertical Transmission of SARS-CoV-2 From an Infected Mother to Her Newborn. Dong L, Tian J, He S, Zhu C, Wang J, Liu C, Yang J. JAMA. 2020 May 12;323(18):1846-1848.
16-[Vertical transmission of human coronavirus. Prospective pilot study].Gagneur A, Dirson E, Audebert S, Vallet S, Quillien MC, Baron R, Laurent Y, Collet M, Sizun J, Oger E, Payan C. Pathol Biol (Paris). 2007 Dec;55(10):525-30.
17-Pre-labor anorectal swab for SARS-CoV-2 in COVID-19 pregnant patients: is it time to think about it? Carosso A, Cosma S, Borella F, Marozio L, Coscia A, Ghisetti V, Di Perri G, Benedetto C. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2020 Jun;249:98-99.
18-Detection of SARS-CoV-2 in Different Types of Clinical Specimens. Wang W, Xu Y, Gao R, Lu R, Han K, Wu G, Tan W. JAMA. 2020 May 12;323(18):1843-1844.
19-Breastfeeding in COVID-19: A Pragmatic Approach. Ng YPM, Low YF, Goh XL, Fok D, Amin Z. Am J Perinatol. 2020 Nov;37(13):1377-1384.
20-Detection of SARS-CoV-2 in human breastmilk. Groß R, Conzelmann C, Müller JA, Stenger S, Steinhart K, Kirchhoff F, Münch J.Lancet. 2020 Jun 6;395(10239):1757-1758.