Polikistik Over
Dr. Burak Hacıhanefioğlu
polikistikover.net internet sitesinde yer alan tıp içerikli yazı ve videoların tümü Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Burak Hacıhanefioğlu tarafından hazırlanmış olup, telif hakları yasal koruma altına alınmıştır. İzinsiz kaynak gösterilerek dahi başka bir yerde yayınlanamaz.
Polikistik Over Sendromu’nda cinsel isteği erkeklik hormonları (testosteron gibi) ve östrojen (estradiol) hormonu belirlemektedir(5). Beyinde bulunan cinsel istek alıcıları (reseptör) testosteron tarafından uyarılmaktadır(6). Polikistik Over Sendromu olan kadınların bir kısmında erkeklik hormonları fazla miktarda üretilmektedir. Bir kısmında ise erkeklik hormonu miktarı normal olmasına rağmen onlara bağlanarak onları etkisiz hale getiren Sex Hormone Binding Globulin (SHBG) daha az miktarda üretilmektedir. SHBG miktarının az olması erkeklik hormonu miktarının normal seviyede olmasına rağmen serbest dolaşan yani bağlanmamış olan erkeklik hormonlarının miktar ve etkinliğinin artmasına neden olmaktadır(6,7). SHBG ye bağlanmamış testosteron erkeklik hormonlarının en etkili formu olan dihidrotestosteron (DHT) hormonuna dönüşmektedir.
Cinsel istek (cinsellik) erkeklik hormonları ve onların son ürünü olan dihidrotestosteron miktarı ile doğru orantılı olarak, SHBG miktarı ile ters orantılı olarak değişmektedir(10). Örneğin; Doğum kontrol hapı kullanan kişilerde yumurtalıklar baskılandığı için erkeklik hormonu üretimi azalır ve SHBG miktarı artar. Bunun sonucunda doğum kontrol hapı kullanan kişilerde zaman içinde cinsel isteksizlik ortaya çıkabilmektedir(8,9).
Polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında erkeklik hormonlarının fazla miktarda üretilmesi ve fazla miktarda üretilen erkeklik hormonların dihidrotestosteron hormonuna dönüşmesi nedeniyle cinsel istek (libido) artışı ile birlikte agresif, saldırgan, gergin, sinirli ve öfkeli davranış özellikleri görülebilmektedir.
Dihidrotestosteron (DHT) en güçlü erkeklik hormonudur. Kadınlarda ciltte yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve kıl köklerinde üretilmektedir(1). Sadece testosteron hormonu 5 α- redüktaz enzimi ile DHT hormonuna dönüşmektedir(2). Diğer erkeklik hormonları (Androstenedione, DHEA, DHEAS) DHT hormonuna dönüşmeden önce testosteron hormonuna dönüşmek zorundadır. Sonuç olarak bütün erkeklik hormonları önce testosteron hormonuna sonra da DHT hormonuna dönüşebilmektedir. Erkeklik hormonlarının etkili olabilmesi için alıcılara (reseptor) tutunması gerekmektedir(2). Fakat, Testosteron ve DHT dışındaki erkeklik hormonlarının alıcılara tutunma özelliği yoktur. Bu nedenle testosteron ve DHT dışındaki erkeklik hormonları sadece testosteron ve DHT hormonlarının üretiminde kullanılan ham maddelerdir. 5 α- redüktaz enziminin bulunduğu yerlerde DHT, bulunmayan yerlerde testosteron etkili olmaktadır(3).
Polikistik over sendromu’nda görüldüğü gibi erkeklik hormonlarının üretiminin artması ve/veya SHBG (sex hormon binding globulin) üretiminin azalmasına bağlı olarak tüylenme artışı, erkek tipi saç dökülmesi, ciltte yağlanma ve sivilcelenme ortaya çıkmaktadır. Bu şikayetlere ciltte yağlanmayı sağlayan yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve diğer kıl köklerinde testosteron hormonuna iki hidrojen atomu eklenmesiyle oluşan DHT neden olmaktadır. DHT hormonu üretimini sadece kanda bulunan testosteron hormonunun miktarı belirlememektedir. Testosteron hormonunun DHT ye dönüşebilmesi için öncelikle ciltte yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve kıl köklerinde bulunan alıcılara tutunması gerekmektedir. Daha sonra alıcılara tutunan testosteron hormonu alıcıların üzerinde bulunan 5 α- redüktaz enzimi ile DHT ye dönüşmektedir. Bu nedenle DHT miktarını alıcıların sayısı ve 5 α- redüktaz enziminin duyarlılığı da etkilemektedir. Alıcı (reseptör) sayıları doğuştan (genetik) ırksal, ailesel ve kişisel olarak değişiklik göstermektedir(4). Örneğin; kanda dolaşan testosteron hormonu ve diğer erkeklik hormonları fazla miktarda bile olsa örneğin Çinlilerde ve Japonlarda olduğu gibi alıcı sayıları düşük olan kişilerde tüylenme artışı, saç dökülmesi ve sivilce görülmemektedir. Bazen tam tersi de olmaktadır yani kanda dolaşan erkeklik hormonları az veya normal miktarda olsa bile alıcı sayısı ve 5 α- redüktaz enziminin aktivitesi fazla olan kişilerde tüylenme artışı, saç dökülmesi ve sivilce görülebilmektedir.
Kaynaklar
1-Sexual hormones in human skin. Zouboulis CC, Chen WC, Thornton MJ, Qin K, Rosenfield R. Horm Metab Res. 2007 Feb;39(2):85-95. 2-Evidence of heterogeneity and quantitative differences of the type 1 5alpha-reductase expression in cultured human skin cells–evidence of its presence in melanocytes. Chen W, Zouboulis CC, Fritsch M, Blume-Peytavi U, Kodelja V, Goerdt S, Luu-The V, Orfanos CE. J Invest Dermatol. 1998 Jan;110(1):84-9. 3-Idiopathic hirsutism. Azziz R, Carmina E, Sawaya ME. Endocr Rev. 2000 Aug;21(4):347-62. 4-The role of androgen receptor in skin related disorders. Lai JJ, Chang P, Lai KP, Chen L, Chang C. Arch Dermatol Res. 2012 Sep;304(7):499-510. 5-Neurosteroids: a novel function of the brain. Baulieu EE Psychoneuroendocrinology. 1998 Nov;23(8):963-87. 6-Hormone receptors and sexuality in the human female. DeCherney AH. J Womens Health Gend Based Med. 2000;9 Suppl 1:S9-13. 7-Implications of hormonal influences on sexual behavior for demographic models of reproduction. Campbell BC, Udry JR. Ann N Y Acad Sci. 1994 Feb 18;709:117-27.8-Hormonal contraception and sexual desire: A questionnaire-based study of young Swedish women. Malmborg A, Persson E, Brynhildsen J, Hammar M. Eur J Contracept Reprod Health Care. 2016;21(2):158-67.
9-Oral contraceptives, androgens, and the sexuality of young women: II. The role of androgens. Bancroft J , Sherwin BB, Alexander GM, Davidson DW, Walker A. Arch Sex Behav. 1991 Apr;20(2):121-35.
10-Controlled studies on women presenting with sexual drive disorder: I. Endocrine status. Riley A, Riley E. J Sex Marital Ther. 2000 Jul-Sep;26(3):269-83.
Bunlarıda İnceleyin;
Doğum Kontrol Hapı Kullanımı ve Polikistik Over Sendromu
Polikistik Over Sendromu’nda Tüylenme Artışı ve Tedavisi
Polikistik Over Sendromu’nda Meme Gelişimi
Polikistik Over Sendromu’nda Adet Düzensizliği ve Tedavisi
Polikistik Over Sendromu’nda Sivilce ve Tedavisi
